'සත්තු වත්ත’ සහ ‘සතුන් වත්ත’ යන යෙදුම් සදොස් යැ යි විජයපාල වීරවර්ධනයන් දරන අදහස හා අපිදු එක හෙළා මැ එකඟ වෙමු. ඒ වදන් වෙනුවට ‘සත්ව උයන’ යැ යි කිව හැකි බවක් ද එතුමෝ එහි ලා පවසත්. එතුමන් දක්වන ‘සත්ව උයනෙහි’ වැරැදි දෙකෙක් වේ. පළමුවැන්න නම්; ‘සත්ව‘ යන්න යි. අද බොහෝ දෙනා ලියන්නේ මෙ සේ බව සැබෑවෙකි. ඒත් මේ වදන නිපැදෙන සැටි විමසා බැලුවොත් දොස පෙනේ:
සත්+ත්ව > සත්ත්ව
'සත්ත්ව' යන වදන නිපැදෙනුයේ එසේයි: ‘සත්’ යන නමු මුලට (නාම මූලය = Nominal Root) 'ත්ව' යන පස (ප්‍රත්‍යය= Suffix) ගැන්වීමෙනු යි. එබැවින් ‘සත්ව‘ යැ යි එක් ‘ත්’ යන්නක් පමණක් ලිවීම වැරැදි යැ.'තත්+ත්ව > තත්ත්ව' යනුවෙන් නිපැදෙන වදනත් මෙ බන්දෙකි.
දෙ වැනි වැ හැරෙමු දිලිනි ආරියවංශයන් ගේ අදහස වෙතට. වීරවර්ධනයන් දක්වන ‘සත්ත්ව උයන’ අවසදෙකැ (අපශබ්දයෙකැ) යි ඕ පවසන්නී යැ. සැබෑවෙකි. 'සත්ත්ව' යනු සකු වදනෙකි; ‘උයන’ යනු හෙළ වදනෙකි. මේ දෙක එකට පෑහීම නොමැනැවි බව නිදසුන් රැසක් පාමින් ඕතොමෝ පෙන්නා දෙන්නී යැ. සකු වදන් - සකු වදන් සමඟ ද හෙළ වදන් - හෙළ වදන් සමඟ ද ගළපා-ලීම යැ, රීතිය. අපේ ගුරුවරු එය ‘අනුරූප ශබ්ද සංයෝගය යැ’ යි හැඳින්වූ හ.
එ සේ නම් ’Zoo’ යන්න හැඳීන්වියැ යුතු නිවැරැදි යෙදුම ‘සත්ත්වෝද්‍යානය’ නො වේ දැ යි යමෙකුට හැඟෙනු ඇත. ඒ හැඟුම ද වරදින් තොර නැති බව අපේ අදහසයි. ‘සත්ත්ව‘ යන කුලකය ගත් කලැ ඊට තිරිසනුන් මෙන් මැ මිනිස්සු ද ඇතුළත් වෙති. බුදු දහම අනුවැ ගත්ත ද දිවිලකුව (Biology) අනුවැ ගත්ත ද මිනිසාත් 'සත්ත්වයෙකි'. එහෙත් ඊ නියා ‘සත්ත්වෝද්‍යානයේ’ එක දු කූඩුවෙකැ මිනිස්සු නැති.
අදින් දසක කීපයකට මැ පෙරැ මේ වරද දුටහ, කුමරතුඟු මුනිදස් බසිසුරාණෝ. 'Zoo’ යන්නෙහි අරුත නුවණින් විමසා සැලැකූ ඔහු, ‘තිරිසන් උයන’ යන වදන දැයට දුන්හ. වීරවර්ධනයනට පිළිතුරු දෙමින් හේමසිරි කුමාරණතුංගයෝ පසුගිය දාකැ මෙ වදන නැවැතත් පෙන්නා දුන්නෝ යි. අරුත අතින් සලකා බැලූ කලැ 'Zoo’ යන්නෙහි අරුත ඉඳුරා මැ ‘තිරිසන් උයනින්’ පැවැසේ. කිසි අඩුවෙක් වැඩියෙක් නැති; හොඳ සිංහළ යෙදුමෙකි.
එහෙත් වහර අතින් සලකා බැලූ කලැ යම් ගැටලුවෙක් පෙනේ. මඳකට සිතා බලමු. “අපි තිරිසන් උයන බලන්නට යමු දැ”යි යමෙකු ගෙන් ඇසුවොත් ඔහු කුමක් කියත් ද? “ඒ මොන ජරා තැනක් දැ?”යි අසා වි.
අදින් වසරකට පමණ පෙරැ ‘පුන්කලසට’ සැපැයූ ලිපියෙකින් අපි නවමු වදන් වැළක් මැ පෙන්වා දුනුමු. ’Zoo’ යන අරුත දෙන ‘පශූද්‍යානය’ ද ඒ අතරැ වී. ‘තිරිසන්’ යන අරුත දෙන ‘පශු’ නම් සකු වදනත් ‘උයන’ යන අරුත දෙන ‘උද්‍යානය’ යන්නත්, සකු සම සර දිගු සඳින් (සංස්කෘත සමාන ස්වර දීර්ඝ සන්ධියෙන්) ඈඳූ කලැ ‘පශුද්‍යානය’ ලැබේ. මේ බලන්නැ:
පශු+උද්‍යානය > පශුද්‍යානය
කුමරතුඟුන් ගේ යෙදුම මෙන් නො වැ කිසි හිරියක් කිතියක් නැති වැ මෙය වහරෙහි දු යෙදියැ හැකි, අපූරුවට. මඳ හෝ දොසක් විසින් දැක්කැ හැක්කේ, මෙය සකු යෙදුමක් වීම යි. ‘සුනඛ’, ‘තාක්ෂණ’ වැනි වියරු සකු වදන් වහරෙහි යොදන පඬුවන් සිටින මෙ රටේ ‘පශුද්‍යානය’ වැනි සුසරි සකු වදනක් වහරට වද්දා-ගැනීමෙන් ඉමහත් හානියක් නො වන බව අප අදහස යි.
අපි කුමරතුඟුන් තැනූ ‘තිරිසන් උයන’ ඉවතැ නො ලමු. රිසියෝ වහරත්වා. අප දුටුවේ උදෙක් මැ එබන්දක් වැහැරීමේ අපාසුව යි. අප කුමරතුඟුන් ගේ වහර අනුයනුයේ එතුමන් ගේ දසුනට ද හැකිතාක් බුහුමන් කෙරෙමිනි. එ බැවින් පොරණුන් කළ කී දේ සැම ඒ පැරැණියාව නිසා මැ පිළිගැනීම අපේ පිළිවෙත නො වේ. ‘විරිත් වැකියේ’ පිවිසුමෙහි කුමරතුඟුන් සැඳැහූ රුවන් වැකියෙකින් මෙ පබඳ නිමවමු.
"පොරණුන් කළ කී දේ හැම - මුඳුන’ත් දී පිළිගැනීම
තිරිසන් බව මිනිස් බවට - වැඩි යැ යි වැනි කියා පෑම
එහෙයින් ඔබ හිස් ද නොහිස් - බව දක්වන්නට ඉතා ම
නිසි වන්නේ මෙහි පැවැසුණු - දෑ නුවණින් පිරික්සීම”
(සත්ත්වෝද්‍යානය යන වදන නිවැරැදි දැ යි විමසමින් සිළුමිණ පතෙහි පුන්කලස අතිරේකයෙහි පැනුණු වාදයකට අප විසින් සැපැයුණු ලිපියෙකි. 2011 දෙසැම්බර 18 වැනි දා පතෙහි මේ පළ වියැ.)
පසු සටහන :
දැන් අප ගේ අදහස මෙයිනුදු වෙනසි. ඉංගිරිසියේ 'Zoological Garden' යැ කියන තැනැ සියල් වගෙහි තිරිසන්නු නො වෙසෙත්. ගෙවැසි තිරිසන්නු කිසිවෙක් එහි නැති. එබැවින් පශූද්‍යානය යනුදු සීහෙන නමෙක් නො වේ. දැන් අපට හැඟෙන්නේ වනසත් උයන යනුවෙන් කීම මැනවි බව යි. වන සතුන් පමණක් සිටින තැන වනසත් උයන මිසැ අනෙකෙක් වනුයේ කෙසේ ද ? Zoo නම් අපට වනසත් උයන මැ යැ.
